Kosmos widziany z Grot Nagórzyckich
Kosmos widziany z Grot Nagórzyckich
Promieniowanie kosmiczne to strumień wysokoenergetycznych cząstek pochodzących z przestrzeni kosmicznej. Większość tego promieniowania zderza się z atmosferą, powodując powstawanie tzw. pęków wtórnych cząstek, które mogą docierać aż do powierzchni Ziemi.
Dzięki promieniowaniu kosmicznemu odkryto wiele cząstek elementarnych, takich jak miony i piony. Umożliwia ono badanie zjawisk o ekstremalnych energiach, których nie da się uzyskać w ziemskich akceleratorach. Promieniowanie kosmiczne znalazło również zastosowanie w tzw. muografii, czyli metodzie obrazowania wnętrza obiektów za pomocą mionów. Miony — cząstki wtórne powstające w wyniku oddziaływania promieniowania kosmicznego z atmosferą — przenikają przez skały i budowle. Dzięki temu można „prześwietlać” ogromne obiekty, np. piramidy w Egipcie (gdzie poszukiwano ukrytych komór), wnętrza wulkanów (mapując komory magmowe) czy zawartość wielkich kontenerów (w poszukiwaniu przemytu).
Uczniowie I Liceum im. Jarosława Dąbrowskiego — Mateusz Marasek oraz Kajetan Splett — w ramach projektu „Zdolny Uczeń – Świetny Student” przygotowują się do badań promieniowania kosmicznego w pobliskich Grotach Nagórzyckich. Pod okiem pracowników naukowych Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Łódzkiego — prof. Tadeusza Wibiga oraz mgr. Michała Karbowiaka — mimo trwających wakacji, 11 lipca 2025 roku montowali zestaw detektorów, który już wkrótce stanie w jednej z komór dawnej kopalni piasku kwarcowego.
Uczniowie staną się w ten sposób uczestnikami nowatorskiego projektu CREDO-Maze*, polegającego na połączeniu w sieć wielu zestawów niewielkich detektorów scyntylacyjnych.
Jaki jest cel tych badań? „Złotego pociągu” w naszych grotach raczej nie odkryjemy, ale z pewnością uda się przetestować urządzenia i metody badawcze, a przy okazji być może odnaleźć nieznane dotąd komory, wydrążone przed laty przez górników wydobywających piasek kwarcowy dla pobliskich hut szkła.
Opiekunem uczniów z ramienia szkoły jest nauczyciel fizyki, Dariusz Jachimowski.
Ten niezwykły eksperyment naukowy nie mógłby być realizowany gdyby nie otwartość na podejmowania inicjatywy młodzieży i zgoda Pana Prezydenta Marcina Witko oraz dyrektora MCK Pani Beaty Stańczyk na przeprowadzenie w Grotach Nagórzyckich prac badawczych.
Dziękujemy.
* CREDO — Cosmic Ray Extremely Distributed Observatory
