Doradztwo zawodowe
 | Działania związane z doradztwem zawodowym mają wspierać uczniów w wyborach zawodu i kierunku kształcenia. |
CELE SYSTEMU DORADZTWA ZAWODOWEGO
w I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM im. J. DĄBROWSKIEGO w TOMASZOWIE MAZOWIECKIM
w roku szkolnym 2021/2022
- Wspieranie uczniów i rodziców w procesie rozpoznawania predyspozycji zawodowych, zdolności i zainteresowań
- Pomoc w wyborze dalszej drogi naukowej, zawodowej, wyborze kierunku studiów oraz uczelni wyższych lub szkół policealnych
- Wsparcie w podejmowaniu decyzji życiowych i zawodowych
- Zachęcanie rodziców do aktywnego uczestnictwa w procesie doradztwa zawodowego, podkreślanie roli rodziny
- Kształtowanie postaw odpowiedzialnych, zaangażowanych społecznie
- Dzielenie się wiedzą, angażowanie wszystkich nauczycieli w proces doradztwa zawodowego
- Prowadzenie analizy informacji o lokalnym, krajowym i europejskim rynku pracy
- Współpraca z uczelniami wyższymi i szkołami policealnymi
- Przygotowanie do sporządzania aplikacji zawodowych i dokumentów niezbędnych do podjęcia studiów
- Kształtowanie umiejętności wyszukiwania informacji i wskazywanie ich źródeł
- Tworzenie zasobów własnych w postaci banku informacji o rynku pracy i uczelniach wyższych
- Wskazywanie korzyści wynikających z procesu uczenia się przez całe życie
Podstawa prawna.
Prowadzenie działań związanych z doradztwem zawodowym w liceum ogólnokształcącym reguluje m.in. ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, w której zapisano, że system oświaty zapewnia przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia, a także wymieniając zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego oraz zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej jako jedne z podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Szczegółowe regulacje wprowadzają rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, m.in. w sprawie doradztwa zawodowego, w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół oraz w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz. U. poz. 325)
ogłoszono dnia 20 lutego 2019 r. obowiązuje od dnia 1 września 2019 r.
Na podstawie art. 26a ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe zarządza się, co następuje:
§1 Rozporządzenie określa treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego, sposób realizacji doradztwa zawodowego oraz zadania doradcy zawodowego.
§2 Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla:
1) przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego - określa załącznik nr 1 do rozporządzenia;
2) klas I-VI szkół podstawowych - określa załącznik nr 2 do rozporządzenia;
3) klas VII i VIII szkół podstawowych - określa załącznik nr 3 do rozporządzenia;
4) branżowych szkół I stopnia - określa załącznik nr 4 do rozporządzenia;
5) liceów ogólnokształcących - określa załącznik nr 5 do rozporządzenia;
6) techników - określa załącznik nr 6 do rozporządzenia;
7) branżowych szkół II stopnia, szkół policealnych i szkół dla dorosłych - określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.
Założenia ogólne programu
Program stanowi realizację jednolitej, uwzględniającej etapy rozwojowe uczestników
szkół, systemowej koncepcji doradztwa zawodowego, rozumianego jako uporządkowane i zaplanowane działania mające na celu wspieranie uczniów klas VII–VIII szkół podstawowych oraz uczniów i słuchaczy szkół ponad-podstawowych w procesie świadomego i samodzielnego podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych.
Program bazuje na kilku teoriach doradczych. Głównym kryterium doboru koncepcji była możliwość odniesienia procesu świadomego kształtowania własnej kariery do zmian rozwojowych, które warunkują realizację treści na etapie liceum ogólnokształcącego. Zadania, jakie stawiane są doradztwu zawodowemu, powinny być dostosowane do możliwości uczniów.
Cel ogólny doradztwa zawodowego
Celem doradztwa zawodowego w liceum ogólnokształcącym jest przygotowanie uczniów do świadomego i samodzielnego planowania kariery oraz podejmowania i zmian decyzji edukacyjnych i zawodowych uwzględniających znajomość własnych zasobów oraz informacje na temat rynku pracy i systemu edukacji.
TREŚCI PROGRAMOWE Z ZAKRESU DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA LICEÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH
- Poznawanie własnych zasobów
Uczeń:
1.1 sporządza bilans własnych zasobów na podstawie dokonanej autoanalizy („portfolio”);
1.2 określa obszary do rozwoju edukacyjno-zawodowego i osobistego;
1.3 określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych;
1.4 rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej;
1.5 analizuje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe) w kontekście planowania ścieżki edukacyjno-zawodowej;
1.6 określa własny system wartości, w tym wartości związanych z pracą i etyką zawodową.
- Świat zawodów i rynek pracy
Uczeń:
2.1 analizuje informacje o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach ich uzyskiwania w kontekście wyborów edukacyjno-zawodowych;
2.2 analizuje informacje o lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim rynku pracy oraz funkcjonujących na nim zasadach w kontekście wyborów edukacyjno-zawodowych;
2.3 porównuje formy zatrudnienia i możliwości funkcjonowania na rynku pracy jako pracownik, pracodawca lub osoba prowadząca działalność gospodarczą oraz analizuje podstawy prawa pracy, w tym rodzaje umów o pracę, sposoby ich rozwiązywania, prawa i obowiązki pracownika;
2.4 konfrontuje własne zasoby ze zidentyfikowanymi potrzebami i oczekiwaniami pracodawców oraz wymaganiami rynku pracy;
2.5 określa znaczenie i wskazuje możliwości realizacji różnych form aktywizacji zawodowej;
2.6 sporządza i aktualizuje dokumenty aplikacyjne zgodnie z wymaganiami pracodawców;
2.7 przygotowuje się do zaprezentowania siebie i swoich kompetencji podczas rozmowy kwalifikacyjnej;
2.8 charakteryzuje przebieg procesu zakładania własnej działalności gospodarczej oraz instytucje wspomagające zakładanie własnej działalności gospodarczej;
2.9 charakteryzuje instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej, w tym instytucje rynku pracy.
- Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie
Uczeń:
3.1 korzysta ze źródeł informacji dotyczących dalszego kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego;
3.2 określa korzyści wynikające z uczenia się przez całe życie w rozwoju osobistym i zawodowym;
3.3 analizuje możliwości uzupełniania, poszerzania i uzyskiwania kwalifikacji zawodowych w ramach krajowego i europejskiego systemu kwalifikacji;
3.4 wskazuje możliwości kontynuowania nauki.
- Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych
Uczeń:
4.1 ustala swoje cele, zadania i działania w kontekście planowania ścieżki edukacyjno-zawodowej;
4.2 sporządza indywidualny plan działania - planuje różne warianty ścieżek edukacyjno-zawodowych na podstawie bilansu własnych zasobów i wartości oraz informacji na temat rynku edukacji i rynku pracy, przewidując skutki własnych decyzji;
4.3 dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej zgodnie z posiadanymi zasobami i określonymi celami zawodowymi.
Elementy realizacji programu:
- indywidualny kontakt uczniów i rodziców z doradcą zawodowym (zatrudnionym w szkole, instytucjach wspierających)
- specjaliści wspomagający proces podejmowania decyzji (psycholog, lekarz medycyny pracy itp.)
- W kontaktach tych powinny zostać uwzględnione także aspekty środowiskowe, rodzinne, socjalne, zdrowotne, kulturowe.
Działaniami doradczymi należy objąć także rodziców uczniów.
Proponowane w programie zajęcia mają na celu m.in. pogłębianie wiedzy na temat predyspozycji i zainteresowań własnego dziecka, przygotowanie rodziców do wspierania swoich dzieci w planowaniu kariery oraz w podejmowaniu i zmianach decyzji edukacyjno-zawodowych.
W realizację programu doradztwa zawodowego dla liceum ogólnokształcącego powinno zostać włączone otoczenie społeczno-gospodarcze, w szczególności przedstawiciele instytucji zajmujących się doradztwem zawodowym – zwłaszcza specjaliści z poradni psychologiczno-pedagogicznych i pracownicy placówek doskonalenia i PUP-u, nauczycieli oraz jednostki samorządu terytorialnego (organy prowadzące szkoły), placówki kształcenia praktycznego, placówki kształcenia ustawicznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkoły dla dorosłych oraz przedstawiciele pracodawców/przedsiębiorców, organizacji pracodawców oraz innych instytucji edukacyjnych i instytucji działających na rynku pracy (np. powiatowy urząd pracy, Ochotnicze Hufce Pracy), uczelnie wyższe, specjalne strefy ekonomiczne itp.
Doradztwo zawodowe na poziomie liceum ogólnokształcącego powinno być ukierunkowane na kształtowanie:
- proaktywnych postaw uczniów wobec pracy i edukacji,
- sprawczości uczniów, tj. przekonania, że są podmiotami własnych działań i są zdolni do wprowadzania zmian w swoim bliższym i dalszym otoczeniu.
Działania realizowane w ramach doradztwa zawodowego powinny wspierać eliminowanie stereotypów dotyczących ról społecznych i zawodowych. Planując działania związane z doradztwem zawodowym, warto pamięć, że uczniowie liceum ogólnokształcącego
podjęli już pewne decyzje edukacyjno-zawodowe i potrzebują wsparcia przy weryfikacji tych decyzji i podejmowaniu kolejnych wyborów.
Przykłady treści doradczych realizowanych przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów:
Podstawy przedsiębiorczości – komunikacja interpersonalna, mocne i słabe strony swojej osoby, autoprezentacja, przygotowanie dokumentów aplikacyjnych oraz do rozmowy kwalifikacyjnej, negocjacje, rynek pracy, zakładanie działalności gospodarczej, biznesplan;
Biologia – choroby zawodowe, cywilizacyjne, skutki długotrwałego stresu;
Geografia – struktura zatrudnienia, bezrobocie; emigracja zarobkowa;
Języki obce (w tym zawodowe) – słownictwo dotyczące zawodów, rozmowa o pracę, elementy autoprezentacji, słownictwo branżowe;
WOS i historia – bezrobocie i metody walki z nim, struktura zawodowa ludności, postawy obywatelskie, udział człowieka w życiu społecznym, grupy społeczne i ich rola w społeczeństwie, rozwój polskiego społeczeństwa;
Religia/etyka – etyka gospodarcza i zawodowa, szanse i zagrożenia dla człowieka, zasady życia społecznego, etyka a ekonomia, władza i jej moralne konsekwencje
Język polski – rola pracy w życiu człowieka, trudna praca ludzi na wsi, kultura słowa, komunikacja społeczna, elementy autoprezentacji, redagowanie podań, pism urzędowych, e-maili;
Matematyka - odczytywanie i interpretacja danych w tekstach, tablicach i wykresach, planowanie czynności oraz dzielenie zadań na etapy.
Informatyka – wysyłanie korespondencji mailowo, tworzenie dokumentów, redagowanie tekstu, sposoby pracy z Internetem –wyszukiwanie informacji, logowanie się do portali oferujących pracę, podstawy tworzenia własnych stron internetowych;
Edukacja dla bezpieczeństwa – zasadnicza służba wojskowa, ratownictwo medyczne.
Wychowanie fizyczne – uświadomienie potrzeby aktywności fizycznej przez całe życie, prozdrowotny styl życia, umiejętności sprzyjające zapobieganiu chorobom zawodowym;
Nauczyciele bibliotekarze prenumerują czasopisma związane z edukacją oraz gromadzą i udostępniają materiały informacyjne z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego; współpracują ze szkolnym koordynatorem doradztwa oraz z innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym; włączają się w organizowane przez szkołę i instytucje zewnętrzne wydarzenia z zakresu doradztwa edukacyjno –zawodowego.
Pielęgniarka: współpracuje ze szkolnym koordynatorem doradztwa oraz z innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym; udziela informacji o kwestiach zdrowotnych ważnych z punktu widzenia wybranych przez uczniów zawodów, organizuje dla uczniów spotkania dotyczące dbania o stan zdrowia i bezpieczeństwo oraz kształtowanie właściwych nawyków adekwatnych do zawodów wybranych przez uczniów;
Opiekunowie Samorządu Uczniowskiego oraz Szkolnego Koła Wolontariatu zapewniają warunki organizacyjne dla działalności młodzieży, udzielając pomocy w realizacji zadań.
Sieci współpracy
Doradztwo zawodowe stanowi system działań oparty na współpracy wielu podmiotów. Wspólne działania systemowe pozwalają na dokonanie podziału zadań adekwatnie do posiadanej wiedzy, doświadczeń, kompetencji w obszarze przedsiębiorczości, wychowania, doradztwa i orientacji zawodowej.
Do sojuszników szkoły w zakresie realizacji WSDZ należą:
- Powiatowy Urząd Pracy w Tomaszowie Maz.;
- Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Tomaszowie Maz.
- Uczelnie Wyższe, w tym SGGW, UŁ, PŁ, UW, PA. M w Poznaniu
- Lokalni pracodawcy
- Mobilne Centrum Informacji zawodowej w Łodzi